Risico’s bij beleggen
Beleggen houdt altijd risico’s in. There’s no such thing as a free lunch. De bedoeling is deze risico’s zo goed mogelijk in te schatten en uzelf te kennen. Hoeveel risico wilt u nemen? Hoe lang is uw horizon en hoe lang kunt u dus de tijd in uw voordeel laten spelen?
Onderstaand licht ik verschillende ‘soorten’ risico’s toe. Anders gezegd, met welke zaken houdt u best rekening? Deze hangen uiteraard nog af van product tot product.
Verder in dit artikel bekijk ik samen met u enkele basisprincipes om uw portefeuille te beschermen tegen die risico’s. Fundamentele beleggingswijsheden die in acht moeten worden genomen.
Soorten risico’s
Koersrisico
Het koersrisico is zeer vanzelfsprekend. De marktwaarde van uw product kan zich tegen uw positie in bewegen. Als u long gaat, een aandeel koopt bijvoorbeeld, ziet u liefst de aandelenkoers stijgen maar het omgekeerde kan ook gebeuren. Als u een shortpositie inneemt, met andere woorden inspeelt op een daling van het onderliggende effect, zit het koersrisico aan de bovenkant.
Het koersrisico kan door verschillende zaken beïnvloed worden. Ten eerste is er de waarde-ontwikkeling van het bedrijf waarin u belegt. Als het bedrijf goede resultaten neerlegt of de schulden goed kan afbouwen kan een aandeel of obligatie op het nieuws stijgen. Er zijn echter ook veel minder vanzelfsprekende redenen. Een verlies aan interesse in een bedrijf, algemene marktmalaise (zie ook marktrisico), beperkte liquiditeit, een grote partij die geld nodig heeft en het belang afbouwt, één of andere pech bij het bedrijf, etc. In ieder geval zal het koersrisico altijd gestuurd worden door vraag en aanbod in het product, maar die belangrijke economische wet geldt ook voor andere risico’s hieronder.
Het gebruiksvriendelijke platform en de lage kosten van DEGIRO bieden een geschikte instapmogelijkheid voor beginnende of basic beleggers. Open een account en start nu bij DEGIRO!
Marktrisico
Vanuit het koersrisico gaan we naadloos over in het marktrisico. Dit is er eigenlijk stevig mee verbonden, maar het gaat hier over koersreacties van heel de markt, die ook dat individuele effect meesleuren. Een handelsconflict of coronavirus kan heel de economie klappen geven waar bijna alle bedrijven, of in ieder geval hele sectoren, last van ondervinden. Uw bedrijf zal uiteraard meegaan met die beweging.
Ook hier is er weer een minder vanzelfsprekend marktrisico. Vele beursbewegingen, misschien wel de meeste, zijn eigenlijk niet meteen rationeel te verklaren. Het gaat over psychologie en de waan van de dag. Wel, ook dat trekt dan de hele markt in een bepaalde richting.
Hele marktbewegingen worden trouwens versterkt door de populariteit van ETF’s, passieve fondsen die beleggen in een hele index. Als die ETF’s massaal worden gekocht of gedumpt worden al de onderliggende aandelen ook mee ondersteund of juist onder druk gezet.
Valutarisico
Wanneer u belegt in buitenlandse effecten moet u deze vaak in andere munten kopen. Uiteraard bent u dan ook onderhevig aan de koersschommelingen van die munt tegenover de euro. Ook een soort koersrisico, maar nu verbonden aan de waardeverhouding van een muntpaar.
Stabiele economieën als de Verenigde Staten, Japan en het Verenigd Koninkrijk hebben vrij stabiele munten. Dit wil niet zeggen dat ze niet in waarde kunnen stijgen of dalen tegenover andere, maar ze zijn niet zo volatiel als munten uit opkomende landen met hyperinflatie, een instabiele politieke situatie, etc. De dollar of de Britse pond moet u dus niet tegenhouden te beleggen in bepaalde aandelen als u overtuigd bent van het onderliggende bedrijf. Bovendien zijn koersbewegingen van munten extreem moeilijk te voorspellen. Als dat voor andere effecten al zeer moeilijk is, dan zeker voor valuta.
Renterisico
Munten zullen onder meer bewegen aan de hand van veranderende rentes. Als de rente op Amerikaans staatspapier stijgt wordt dat papier interessanter en de munt zal bijgevolg ook stijgen. Omgekeerd zal de waarde van een munt onder druk komen te staan bij een lagere rente.
Echter, een overheid vindt het niet altijd oninteressant om haar munt te zien devalueren na een verlaging van de rente. Dit is immers positief voor de export. Verkopen in het buitenland aan een duurdere munt terwijl de kosten, vaak in het eigen land, met eigen munt worden betaald.
Verder slaat het renterisico ook vooral op het effect ervan op vastrentende activa. Een obligatie met vaste rente zal minder waard worden als de marktrente stijgt. Nieuwe obligaties worden immers aan die hogere, aantrekkelijkere, rente uitgegeven waardoor de ‘oude’ obligatie aan interesse inboet en verkocht wordt, tot wanneer de nieuwe reële rente (werkelijke rente aan de hand van de betaalde prijs) ongeveer gelijk is aan de nieuwe marktrente, de nieuwe realiteit.
De centrale banken zijn zeer belangrijke spelers bij het beïnvloeden van de rente. Zij zullen hun beleidsrente aanpassen om de economie en de inflatie bij te sturen. Zo verlagen ze de rente als stimulerende maatregel. Die rente, waartegen financiële instellingen bijvoorbeeld bij hun centraal bankier geld kunnen lenen of deponeren, stroomt dan door richting de markt.
Inflatierisico
Inflatie is een risico dat veel wordt onderschat. Vooral op lange termijn kan het serieus knagen aan uw rendement. Het werkt immers ook met een soort rente-op-rente effect. Het leven wordt elk jaar, of toch zo goed als, een bepaald procent duurder – en dat op reeds duurder geworden consumentenprijzen het jaar daarvoor.
Als u niet voldoende rendement haalt op uw vermogen zal u aan koopkracht inboeten door het duurder wordende leven, of het ‘waardeverlies van geld’. Een risico dus.
Spaarboekjes zijn in deze tijden van lage rentes absoluut geen goed middel om die inflatie te compenseren. Obligaties zelden, tenzij u wat meer risico neemt. Aandelen zijn wel een goede optie. En dit om twee redenen, ten eerste hebben we het koersrendement dat op lange termijn boven die inflatie uitkomt, tenminste bij een gediversifieerde portefeuille. Ten tweede zijn de bedrijven ook de drijvende kracht achter de inflatie, de verhogende prijzen. En daar profiteert u als eigenaar van dat bedrijf natuurlijk mee van. Bijvoorbeeld via een verhogend dividend. Sommige bedrijven maken er een sport van het dividend jaarlijks te verhogen, de zogenaamde ‘dividendaristocraten’.
De doelstelling van de Europese Centrale Bank is een inflatie van bijna, maar net geen, 2 procent op de middellange termijn. Dit kan er dus soms wat boven, soms iets onder liggen. Maar die twee procent kan dus als richtcijfer in uw eigen doelstellingen fungeren.
Kredietrisico
Het krediet- of debiteurenrisico hangt samen met schuldeffecten zoals obligaties. Uiteraard hangt aan schulden een risico vast, namelijk dat de tegenpartij misschien niet kan terugbetalen. Met obligaties sta je weliswaar voor aandeelhouders in de rij na een faillissement, maar meestal na de bankenkredieten. Als er na ontbinding niet veel middelen meer overblijven, hebt u als obligatiehouder ook even pech.
De kredietwaardigheid van het bedrijf is hier een belangrijke factor. Ratingbureau’s als Standard & Poors, Moody’s en Fitch geven een indicatie. Maar uiteraard zal een hoge AAA-rating bijvoorbeeld gepaard gaan met een lagere rente (=lagere risicopremie).
Het gebruiksvriendelijke platform en de lage kosten van DEGIRO bieden een geschikte instapmogelijkheid voor beginnende of basic beleggers. Open een account en start nu bij DEGIRO!
Tegenpartijrisico
Kredietrisico is een soort tegenpartijrisico. Een andere risico waarbij u afhangt van de tegenpartij is het nakomen van contracten. Optiecontracten bijvoorbeeld. Stel, u koopt een call-optie waarbij u tegen een bepaalde datum het recht heeft om 100 aandelen aan een bepaalde prijs te kopen. Indien de tegenpartij die aandelen uiteindelijk niet heeft en ook over onvoldoende middelen beschikt om eraan te geraken vormt dit alweer een probleem.
Ook met verzekeringsproducten hangt u af van de solvabiliteit van de (her)verzekeraars.
Liquiditeitsrisico
De boekhouders onder ons zullen hierbij meteen denken aan het vermogen van bedrijven om schulden op korte termijn af te betalen met de kasmiddelen en kasequivalenten.
Wel, hier gaat het eigenlijk niet over, al is het ook een belangrijk risico bij beleggingen. Bekijk die balans dus steeds grondig!
Toch is er een verband. Met liquiditeitsrisico bij effecten bedoelen we de mogelijkheid om het effect te kopen en te verkopen aan de juiste prijs, zonder dat de waarde te hevig fluctueert door die order. Indien er vlot wordt verhandeld in een bepaald aandeel, er steeds heel veel kopers en verkopers aanwezig zijn, bijgevolg de spread (=verschil tussen hoogste biedkoers en laagste laatkoers) niet al te hoog is, kan u normaal aan een voor de markt op dat moment faire prijs de stukken kopen of verkopen. Bij veel lagere liquiditeit zal u zich al gauw moeten aanpassen aan een verder liggend order. Indien de koers van een aandeel aan 5 euro staat en je wil absoluut je stukken kwijt maar de hoogste biedkoers is slechts een order van 4 euro… tja, dan zal u zich moeten aanpassen en tevreden stellen met 4 euro. Hetzelfde verhaal bij lage volumes aan die orderniveaus. Als dat order slechts een beperkt aantal stukjes betreft kan het zijn dat u daarmee slechts een deel van uw order kwijt kunt.
Kortom, voldoende volume en een goed gestoffeerd orderboek zijn belangrijke elementen om behoorlijk te kunnen handelen in een effect, ander treedt het liquiditeitsrisico in werking. Niet te onderschatten. Zeker wanneer u bijvoorbeeld graag een veiligheid als een stop loss order inlegt.
Market makers zijn partijen die zorgen voor extra liquiditeit. Ze stofferen het orderboek door koop- en verkooporders in te leggen en proberen een graantje mee te pikken aan de hand van de bid-ask spread. Ze krijgen verder een vergoeding voor hun diensten en het risico dat ze lopen.
Herbeleggingsrisico
Het herbeleggingsrisico wordt weinig besproken. Vooral bij vastrentende effecten met een expiratiedatum, zoals obligaties, is dit van toepassing. U loopt het risico uw ontvangen intresten of terugbetalingen niet te kunnen herbeleggen aan even goede voorwaarden, bijvoorbeeld op het vlak van rente of kredietwaardigheid. Vooral bij een gedaalde rente speelt dit gevaar. U zal minder interessante ‘deals’ kunnen sluiten met uw ontvangen bedragen.
Wees een intelligente belegger
Als belegger kan u deze risico’s fel verkleinen door degelijk uw huiswerk te doen en enkele fundamentele principes na te leven. Het gaat hier niet over specifieke bescherming van de portefeuille, bijvoorbeeld onder de vorm van put-opties of fondsen met kapitaalbescherming. Wel over gereputeerde basismethodes die u als belegger best respecteert.
Een gediversifieerde portefeuille vormt één van de beste methodes om het risico van uw beleggingen te verlagen zonder te moeten inboeten aan verwacht rendement. Wat bedoel ik hiermee? Stel, u koopt aandeel A met een risicoprofiel gelijklopend met het gemiddelde van de markt. U kan dus een jaarlijks rendement verwachten van 6 à 8 procent, laat ons zeggen. Het risico is echter groot want dat ene bedrijf kan failliet gaan, er kan één of ander lijk uit de kast vallen, een zwarte zwaan passeren, … Als u 20 zulke aandelen in portefeuille hebt, blijft uw verwachte rendement 6 à 8 procent, maar het risico is kleiner. Als er iets misgaat met een bedrijf haalt dit niet langer heel de portefeuille naar beneden. U zal er last van ondervinden, dat wel, maar het hoeft geen doodsteek te zijn.
Beleg ook gediversifieerd qua regio’s en sectoren. Pech en onverwachte malaises kunnen een heel land of sector treffen. De olieprijzen dalen en alle oliegerelateerde ondernemingen gaan onderuit. Land X verhoogt fel de belastingen waardoor de bedrijven aldaar lagere inkomsten halen. Noem maar op.
Een makkelijke manier om te diversifiëren is in (passieve) fondsen beleggen. Daarbij koopt u een deelbewijs van een ‘mandje’ van aandelen. Passieve fondsen of ETF’s rekenen lagere beheerskosten want, zoals de naam het aangeeft, volgen ze passief een selectie aandelen, obligaties, etc. opgenomen in een bepaalde index.
Het gebruiksvriendelijke platform en de lage kosten van DEGIRO bieden een geschikte instapmogelijkheid voor beginnende of basic beleggers. Open een account en start nu bij DEGIRO!
Ten tweede houdt u een lange termijnhorizon aan. De korte termijn is moeilijk te voorspellen, op lange termijn boekt u hoogstwaarschijnlijk winst met een gediversifieerde portefeuille bestaande uit aandelen van kwaliteitsbedrijven. Met obligaties ligt die winst een pak lager, en de rente blijft wellicht nog een hele tijd laag. Merk ook op dat het rente-op-rente effect enorm krachtig speelt op de lange termijn. Volgens Einstein “de sterkste kracht van het universum.” Figuurlijk bedoeld, als statement uiteraard.
Tot slot belegt u in bedrijven waar u grondig onderzoek naar heeft gedaan, in ieder geval als u in individuele aandelen (of obligaties) gaat investeren.
Dit ‘onderzoek’ hoeft niet ellenlang te duren, maar enkele belangrijke indicatoren moet u toch zeker bekijken.
Zo is de schuldenlast van ondernemingen van primordiaal belang. Bekijk de meest recente (geconsolideerde) balans in de investor publicaties van het bedrijf. De schulden op korte termijn moeten zo goed mogelijk gedekt zijn door current assets als cash en cashequivalenten. Of ten minste door de kasstromen van het komende jaar, wat al vrij nipt is. De totale schulden (liabilities) kan je vergelijken te opzichte van het balanstotaal. Een andere belangrijke parameter is de nettoschuld over de operationele kasstroom (EBITDA). Accepteer hier geen getal groter dan 3 maar bekijk anderzijds de situatie van bedrijf tot bedrijf.
Naast de balans bekijkt u de (evolutie) van de resultaten (omzet, operationele winst, nettowinst, vrije kasstroom,…), het (recente) nieuws omtrent het bedrijf, het toekomstperspectief van het bedrijf en de sector, de verdiensten van het management, etc.
En last but not least, de waardering. Parameters als koers-winst (hoe vaak betaalt u de de jaarwinst per aandeel aan de huidige koers) en koers-boekwaarde (Noteert het aandeel duurder of goedkoper dan de boekwaarde/het eigen vermogen, met andere woorden komt de waarde van deze parameter boven of onder de ronde ‘1’ uit? Er zijn nog heel wat andere parameters maar de twee voorgaande zijn reeds veelgebruikte en nuttige instrumenten.
Conclusie
Beleggen houdt tal van risico’s in maar laat dit u niet afschrikken. Tegenover dat risico staan potentieel hoge rendementen. Bovendien kunnen de risico’s in grote mate (maar nooit helemaal) beheerst worden door de bovengenoemde vuistregels in acht te nemen. Diversificatie, lange termijn en degelijk, kritisch onderzoek.
Het gebruiksvriendelijke platform en de lage kosten van DEGIRO bieden een geschikte instapmogelijkheid voor beginnende of basic beleggers. Open een account en start nu bij DEGIRO!
